Waar?
Vrijwel overal ter wereld zijn teken te vinden maar ze zijn lang niet allemaal geïnfecteerd met TBE. In delen van Europa, Rusland, China, Japan, Kirgizië, Kazachstan, Mongolië en Zuid-Korea leven met TBE besmette teken. In Nederland komt het virus zelden voor.
Hoe?
Teken leven in natuurgebieden. De spinachtige diertjes houden zich schuil in hoge grashalmen of laag struikgewas. Zodra een mens of dier voorbij komt, bijten ze zich vast in diens huid. Teken kunnen besmet zijn met virussen, waaronder TBE. Mensen raken besmet door de beet van een geïnfecteerde teek of door het drinken van ongepasteuriseerde melk. De meeste besmettingen gebeuren in de zomer of de vroege herfst, wanneer de teken het talrijkst zijn.
Wat?
In de meeste gevallen verloopt TBE zonder ernstige verschijnselen. De patiënt kan zich grieperig voelen. Soms gaat deze 'griep' echter na een aanvankelijke verbetering over in een ernstige infectie van de hersenen met hersenvliesontsteking. Hierbij kunnen koorts, hoofdpijn, nekstijfheid en braken optreden. Na zo'n ernstige infectie kunnen allerlei neurologische restverschijnselen overblijven.
Wat te doen?
Draag om besmetting te voorkomen in natuurgebieden kleding die het lichaam bedekt. Controleer na thuiskomst uw lichaam op de aanwezigheid van teken. De diertjes hebben een voorkeur voor een donkere, warme plek zoals de knieholte, lies of oksel. Als u toch gebeten bent: een teek hecht zich aan het lichaam, maar is wel te verwijderen. Doe dat zo snel en zorgvuldig mogelijk. Hoe langer de teek op het lichaam zit, hoe groter de kans op TBE-besmetting. Het verwijderen is een kunst op zich. Pak de teek met een fijn, puntig pincet of met een tekentang achter de kop en trek hem recht omhoog. Gebruik vooral geen alcohol of een brandende sigaret bij het verwijderen.
Vaccinatie
Voor kampeerders en wandelaars in natuurgebieden in delen van Europa die korter dan vier weken gaan is het afdoende zich tijdens het actieve tekenseizoen te beschermen tegen tekenbeten. Voor kampeerders en wandelaars die langer naar deze gebieden gaan - of die langer dan twee nachten naar Rusland en Centraal-Azië gaan - kan vaccinatie worden overwogen. U kunt dit bespreken met de reizigersverpleegkundige. Een volledige serie vaccinaties bestaat uit drie injecties.
Vijf vragen over tekenbeten
1. Wat zijn teken?
Teken zijn spinachtige insecten van 1 tot 3 mm groot. Ze leven vooral in struiken en hoog gras, bossen, heide en duinen. Ze zijn van maart tot oktober actief, in en buiten Nederland. Bij het opzuigen van bloed kan de teek flink groeien, wel tot 1 cm groot. Pas als de teek zichzelf goed volgezogen heeft, laat hij los. Dat kan een paar dagen duren.
2. Wat gebeurt er als er een teek op je huid komt?
Teken bijten zich vast in de huid om bloed op te zuigen. Daarvoor zoeken ze warme plekjes, zoals oksels, liezen of knieholtes; bij kinderen nestelen ze zich graag in de nek of achter de oren. Sommige teken zijn besmet met bacteriën die zij in ons lichaam kunnen achterlaten. Zo kunnen ze ons besmetten met tekenencefalitis en de ziekte van Lyme.
3. Hoe herken ik een tekenbeet?
Een tekenbeet geeft wat jeuk en pijn, er kan een rood vlekje ontstaan dat lijkt op een muggenbult. Dit vlekje verdwijnt meestal binnen twee weken. Ontstaat er binnen een paar dagen of enkele maanden een rode ringvormige uitslag rondom de beet? Dan heeft de teek u waarschijnlijk besmet. Hoe eerder u hiermee naar de huisarts gaat, hoe beter u behandeld kan worden.
4. Hoe kan ik mij het beste beschermen?
Vermijd hoog gras en struiken, draag stevige goed sluitende kleding. Bescherm het hoofd van kleine kinderen met een pet. Smeer uw huid in met DEET. Controleer na een wandeling uw huid op teken. Tegen tekenencefalitis kunt u gevaccineerd worden, de reizigersverpleegkundige kan u hierover informeren. Tegen de ziekte van Lyme bestaat geen vaccinatie. Preventieve maatregelen zijn dus de enige manier om de ziekte te voorkomen.
5. Wat doe ik als ik door een teek gebeten ben?
Probeer de teek helemaal weg te halen, gebruik hiervoor een tekenlepel of tekenpen. Deze is onder andere te koop bij de Travel Clinic. Pak de teek vast over z’n kop, zo dicht mogelijk op de huid, en verwijder het beest voorzichtig in één keer. Blijft er iets achter of vertrouwt u het niet? Vraag de huisarts of huisartsenpost snel om advies. Controleer regelmatig de plek van de beet om te zien of er een rode ringvormige uitslag ontstaat.
Tip: Noteer in uw agenda de datum waarop u gebeten bent, het plekje waar u gebeten bent en de streek of het land waarin dat gebeurd is. Als er binnen drie maanden een ringvormige uitslag ontstaat, dan heeft de teek u waarschijnlijk besmet. Aan de hand van uw dagboek weet uw arts precies wanneer en waar de besmetting plaatsgevonden heeft. Dit is nuttige informatie voor een goede behandeling.